15.5.13

Víkingasiðir og fimtingslutfall

Flestu okkara halda óiva enn, at norðurlond teljast millum londini við mest jøvnum inntøkum og mesta javna borgaranna millum. So einvíst og einfalt kann tað ikki sigast longur. Myndin er meira fløkt og ójavnin í norðurlondum er vaxin ræðandi nógv í mun til onnur lond í Evropa.

Eitt av hagtalsligu mátunum fyri ójavna í inntøkum er sonevnda 80/20 mátið – eisini kallað fimtingslutfallið, tí tað sammetir ríkasta og fátækasta fimtingin. Hetta ábendingatalið verður nemliga roknað sum lutfallið millum samanløgdu inntøkuna hjá tí fimmtinginum sum forvinnur mest, í mun til inntøkuna hjá tí fimtinginum sum forvinnur minst. Er talið 3, so merkir tað, at ríkasti fimtingurin forvinnur tríggjar ferðir so nógv sum fátækasti fimtingurin.

Fyri nøkrum árum síðani var fimtingsmátið í Evropalondum rættuliga einfalt at minnast. Talið var 3 í norðurlondum, 4 í norðurevropa, 5 í Bretlandi og eini 6 í suðurevropa. Í miðal var tað 5 fyri alt Evropa. Norðurlondini øll teljast millum tey lond, við minsta ójavnanum millum ríkasta fimtingin og fátækasta fimtingin.

Miðaltalið er enn 5 fyri alt Evropa, men ein av stóru broytingunum er, at norðurlond hava kropið sær upp frá 3 til eini 4. Tað vil siga at ójavnin í norðurlondum er vaxin.